Logowanie

Nawigacja

Kącik Logopedyczny

Zabawy i ćwiczenia

Szanowni Rodzice!

Serdecznie zapraszam do kącika logopedycznego.

Znajdą tu Państwo: porady, artykuły dotyczące rozwoju mowy

dziecka, ciekawostki z dziedziny logopedii a także propozycje ćwiczeń

i zabaw usprawniających i wspomagających wymowę.

Zachęcam wszystkie dzieci oraz ich opiekunów do zabaw logopedycznych

Ćwiczenia i zabawy przygotowała dla Was Pani Małgosia Chocianowska - specjalista Logopeda w naszym przedszkolu.

Zachęcamy wszystkie dzieci do zabawy .

Ćwiczenia do kształtowania wzorców słuchowych

Często u dzieci w wieku przedszkolnym pojawiają się dość charakterystyczne zaburzenia wynikające z braku wzorców słuchowych: skracanie wyrazów i zdań, przestawianie i zamiana głosek lub sylab w wyrazach. Dlatego zachęcam rodziców wraz z dziećmi do stymulacji funkcji słuchowych mowy. Posłużą do tego rymowanki, które rozwiną również spostrzegawczość i rozumienie języka.

Jak wykorzystać rymowane wierszyki ?

Rodzic mówi rymowankę i razem z dzieckiem wymawia, wyklaskując po sylabie ostatnie słowo. Potem dziecko samo już mówi i wyklaskuje ostatnie słowo.

„Czy ktoś wie, czy ktoś wie

Co nasz Michał dzisiaj je ?

„Mój nos doskonale czuje

Kiedy obiad się go-tu-je.”

„Bardzo pięknie stół nakryty.

Obiad będzie zna-ko-mi-ty.”

„Dzisiaj autem jedzie mama.

Kto kieruje? Ona sa-ma.”

„Z mamą dziś Marysia jedzie

Zaraz będą na o-bie-dzie.”

„Bardzo szybko auto mknie,

Nagle stop, za-trzy-ma się.”

„Ręka lewa, ręka prawa,

To dopiero jest za-ba-wa.”

„Oczy, usta, buzia, nos,

A na głowie piękny włos”.

„Prawa noga, lewa, noga,

Jaka twarda jest po-dło-ga”.

„Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć,

Ścisnę mocno, będzie pięść”.

Deficyty rozwojowe a zaburzenia mowy

Zaburzenia mowy występują często w powiązaniu z innymi niekorzystnymi dla nauki szkolnej dziecka deficytami rozwojowymi. Deficyty te są często mniej widoczne niż zaburzenia mowy i dlatego często o nich nie wiemy.

1. Zaburzenia mowy a zaburzenia rozwoju emocjonalnego i uczuciowego

- jąkanie

- mutyzm

- chrypka histeryczna

- afonia histeryczna

/przyczyny – urazy, napięcia emocjonalne, zaburzenie mowy jako pierwotna przyczyna zaburzeń emocjonalnych/

2. Zaburzenie mowy a ogólne opóźnienie rozwoju umysłowego

/stopnie niedorozwoju określane są zakresem rozwoju mowy, funkcjami lokomocyjnymi i manipulacyjnymi oraz podstawą początku rozwoju mowy/

3. Zaburzenia mowy a zaburzenia procesu lateralizacji

/zaburzona lateralizacja przyczynia się do powstawania dysleksji i dysgrafii/

4. Zaburzenia mowy a zaburzenia funkcji słuchowych

niedosłuchy

zaburzony słuch fonematyczny

zaburzona pamięć słuchowa

/na początku wady wymowy, później trudności w nauce czytania i pisania/

5. Zaburzenia mowy a zaburzenia funkcji wzrokowych /problemy z zapamiętywaniem liter, pojawienie się pisma lustrzanego, niechęć do malowania i rysowania, również do bawienia się układankami i puzzlami, problemy z odróżnianiem i zapamiętaniem liter o podobnych kształtach i o identycznych kształtach lecz inaczej położonych/

6. Zaburzenia rozwoju ruchowego a zaburzenia rozwoju mowy

mała motoryka – problemy z posługiwaniem się nożycami, sznurowaniem obuwia, zapinaniem i rozpinaniem guzików

duża motoryka - złe funkcjonowanie na lekcjach wf /problemy z bieganiem, skakaniem itp./

7. Funkcje językowe – percepcja

problemy z analizą i syntezą głoskową wyrazów

problemy z zapamiętywaniem wierszy, piosenek

trudności w układaniu sekwencji: dni tygodnia, miesięcy, pór roku

problemy z odróżnianiem głosek o podobnym brzmieniu g-k, d-t, z-s

8. Funkcje językowe – ekspresja

zauważalne wady wymowy

popełnianie błędów gramatycznych

problemy z poprawną budową zdań /przestawianie wyrazów w zdaniu/

Zwróćmy uwagę, czy dziecko nie przejawia powyżej wymienionych deficytów rozwojowych.

Jeśli coś nas zaniepokoiło, wówczas powinniśmy stymulować te obszary rozwojowe /najlepiej pod kontrolą specjalisty/.

Ćwiczenia logopedyczne dla dziecka z afazją /można wykorzystać do pracy z dzieckiem z opóźnionym rozwojem mowy/

1. Rozwijanie komunikacji werbalnej z otoczeniem /zabawy dźwiękonaśladowcze podparte gestem, przedmiotami, zabawkami, ilustracjami, napisami/.

2. Wzbogacanie zasobu słownictwa biernego i czynnego /wskazywanie, nazywanie przedmiotów lub czynności z różnych grup tematycznych najbliższych dziecku – zawsze podparte przedmiotami, obrazkami lub napisami/.

3. Usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych /ćwiczenia warg, języka, żuchwy i podniebienia miękkiego/.

4. Wydłużanie fazy wydechowej /poprawa zaburzonego toru oddechowego - nosem i wywołanie toru dolno-żebrowo-brzusznego/, wydłużenie fazy wydechowej, ćwiczenia równomiernej siły wydechu, zgranie pauz oddechowych z treścią wypowiedzi/.

5. Doskonalenie sprawności fonacyjnej /fonacja samogłosek i głosek trwałych, sylab, wyrazów 1,2,3-sylabowych zbudowanych z sylab otwartych, zamkniętych a później mieszanych/ zawsze podpartych gestem, przedmiotem, obrazkiem a później napisem/.

6. Doskonalenie zdolności rozumienia mowy /podawanie najprostszych znanych z życia codziennego 2-3 zabawek /zwiększanie ilości zabawek, obrazków, wykonywanie poleceń jednoczłonowych, wskazywanie obrazków sytuacyjnych przedstawiających treści wyrażone w przeczytanym zdaniu, ćwiczenia poleceń bardziej złożonych/.

7. Budowanie systemu językowego /budowanie zdań prostych /1 rzeczownik + 1 czasownik/.

8. Kształcenie umiejętności stosowania poprawnych form gramatycznych /ćwiczenia powinny być wykonywane dopiero wówczas, gdy dziecko będzie nazywać wiele przedmiotów i czynności/

- sprawdzanie rozumienia informacji

- wskazywanie na zabawkach, loteryjkach, ilustracjach części ciała i określenie ich

- Szukanie odpowiedzi na pytanie: Czego tu nie ma?

- Szukanie odpowiedzi na pytanie: Czyje to jest? Chłopca. Dziewczynki.

- Szukanie odpowiedzi na pytania: Co dziewczynka rysuje, wycina? itp.

- Używanie nowych słów o tej samej końcówce w dopełniaczu

- Używanie nazw osób:

- Sprawdzanie rozumienia wypowiedzi /Pokaż oko konia/.

- Odpowiadanie na pytanie Czyje to oko? Czyja to głowa? Czyj ogon?

- Porządkowanie różnych ilustracje według ich rodzaju: on, ona, ono.

- Używanie odpowiednich form w oparciu o ilustracje:

- Używanie odpowiednich form dodając do tego barwę i różne przedmioty:

- Używanie odpowiednich form uwzględniając przy tym ich barwę i wielkość

9. Rozwijanie percepcji słuchowej.

- reakcja na dźwięk

- dyskryminacja dźwięków

- identyfikacja odgłosów

- ćwiczenia pamięci słuchowej

- ćwiczenia słuchu fonematycznego

10. Rozwijanie orientacji w przestrzeni /chodzenie pod dyktando, powtarzanie demonstrowanych sekwencji ruchowych, ćwiczenia w prawidłowym rozumieniu przyimków/.

11. Ćwiczenia percepcji wzrokowej /zabawa klockami, przedmiotami, rozsypankami obrazkowymi, układankami, loteryjkami, puzzlami/.

Większość ćwiczeń do wykonywania w przedstawionych powyżej punktach można znaleźć w zamieszczonych wcześniej materiałach na stronie przedszkola.

Ćwiczenia logopedyczne z akcentem

Akcent to inaczej nacisk położony na jakąś część wyrazu lub zdania. Ma on za zadanie wzmocnić i podkreślić ten właśnie element całości.

Aby wyrobić prawidłowe akcentowanie, poza dużą ilością ćwiczeń słuchowych wspólnie wystukujemy lub wyklaskujemy rytm:

- w oparciu o klocki domina (z poszerzaniem zakresu najpierw o 1 a później w miarę postępu dziecka),

- gdzie występowały 2 uderzenia,

- gdzie występowały 2 uderzenia i 1 było wzmacniane,

- gdzie występowały 3 uderzenia,

- gdzie występowały 3 uderzenia i środkowe było wzmacniane,

- powtarzanie 2 takich samych sylab,

- powtarzanie 2 takich samych sylab przy czym pierwsza była wzmacniana,

- powtarzanie wyrazów 2-sylabowych,

- powtarzanie wyrazów 2-sylabowych, gdzie 1 była wzmacniana

- powtarzanie wyrazów 3-sylabowych,

- powtarzanie wyrazów 3-sylabowych, gdzie środkowa była wzmacniana.

Ćwicząc akcentowanie, materiał słownikowy dobieramy w zależności od aktualnie uczonych głosek i liter przy nauce czytania i odczytywania mowy z ust oraz od tematyki poszerzającej zasób leksykalny każdego dziecka.

Od tego jaki wyraz zaakcentujemy w zdaniu zależy jego sens. Przekonajcie się o tym, słuchając wierszyka, gdzie czytający wypowie mocniej podkreślone słowa.

„Ala ma KOTA rzecz niesłychana,

bo chociaż każdy kogoś ma,

to nasza Ala ma właśnie kota,

kota, a nie na przykład psa.

ALA ma kota, a nie Ola,

nie Jędrek, Błażej ani Jaś,

ale ta Ala, ta malutka,

co dwa ogonki mysie ma.

Ala MA kota, choć mówiono,

że to jest plotka, zwykły fałsz,

lecz wczoraj wszyscy zobaczyli

- ona naprawdę kota ma.”

Spróbujcie odpowiedzieć na pytania:

1. Jakie zwierzątko ma Ala?

2. Kto ma kota?

3. Czy na pewno jest on własnością dziewczynki?

Zauważcie, że zaznaczyliśmy 3 wyrazy, aby 3 razy zwrócić uwagę na inną rzecz. Akcent to dobry sposób na podkreślenie najważniejszych słów i zainteresowanie słuchacza.

Utrwalanie głoski R w nagłosie, śródgłosie i wygłosie

Jeśli dziecko poprawnie wypowiada głoskę „r” po spółgłoskach /szczególnie po „t” i „d”/, to możemy rozpocząć ćwiczenia z głoską „r” na początku wyrazu, później w środku i na końcu wyrazu.

1. Do podanych wyrazów przygotujcie zrobione przez siebie zestawy obrazków

/narysowane, odszukane i przeniesione z Clip-art, z Google grafika, wycięte z reklamówek lub czasopism/ i wydrukujcie je przynajmniej dwukrotnie.

rekin, regał, ryba, recepta, rysunek

rynna, rak, ramka, radio, rakieta

rów, rumianek, rybak, rogi, ryż

para, kora, korek, piorun, aparat

korona, dziura, pióro, biuro, nurek

siekiera, ogórek, baran, beret, cerata

pomidor, tor, car, mur, chór

ser, cukier, komar, deser, kaptur

koper, motor, muchomor, pożar, sweter

rura, srebro, parter, traktor, rower

rabarbar, marmur, renifer, rarytas, margaryna

2. Z pociętych obrazków układamy grę planszową i ustalamy jej zasady.

3. Bawimy się rymami /do wylosowanego obrazka układamy rym np. rura-bura, tor-por, cerata-Beata.

4. Wymyślamy zagadki – rodzic opisuje obrazek, dziecko odgaduje nazwę, później zamieniamy się rolami

5. Segregujemy obrazki według pozycji głoski „r” w wyrazie /umieszczamy w kolejnych wagonikach zrobionych z klocków/.

6. Gramy w Memory , Piotrusia, układamy domino /wykorzystujemy pocięte dwa zestawy obrazków/.

7.Gramy w piłkę – rodzic rzuca piłkę i wypowiada wyraz z głoską „r” , dziecko łapie i powtarza /później sytuacja odwrotna/.

Zabawy logopedyczne z rytmem

Dbajmy o to, aby nasza mowa nie była monotonna, nudna. W tym celu ważne jest właściwe zachowanie rytmu. Starajmy się nie naśladować „katarynki”, bo to my musimy zadecydować o tempie mowy.

Do zaznaczenia rytmu możemy wykorzystać różne przedmioty: grzechotki, bębenki, piłeczki, ołówki, dłonie. Rytm można wytupać, wyklaskać, wystukać, wygrać na różnych instrumentach. Można go też odtworzyć przy pomocy narysowanych figur, kropek lub wykorzystać obrazki przedstawiające różne zbiory.

1. Zabawy rytmiczne z odtwarzaniem graficznych wzorów rytmicznych:

- Rodzic wystukuje /wyklaskuje, wygrywa na instrumencie/ zapisany rytm a dziecko powtarza, następnie próbujemy wykonywać ćwiczenie odwrotnie

OO O

O OO

OO OO

OOO

OOO O

O OOO /stopniowo zwiększamy stopień trudności/

- Rodzic podaje rytm /wystukuje, wygrywa, wytupuje/, a dziecko zapisuje go umówionymi symbolami

***

** *

** **

2. Zabawy rytmiczne z wykorzystaniem wierszyków

Spróbujcie wystukać /np. ołówkiem o stół/ rytm w podanych wierszykach

„Bardzo dzielne dwa krasnale

Smoka się nie bały wcale.

Przed pieczarą przystawały

I z potworem się witały.”

„Na koń, na koń,

Galopem goń.

Zielony las

Już woła nas”

Czy zauważyliście różnicę w rytmie tych wierszy? Każdy z nich ma inną melodię.

3. Zabawy rytmiczne z dziecięcych wyliczanek

„A, a, a pieski dwa

E, e, e bawią się

I ,i, i trzeci śpi”.

„Do re, mi –

Mały ptaszek śpi.

Mi re do –

Kotek szuka go”.

4. Spróbujcie pobawić się podobnie innymi wierszykami i wyliczankami

Ćwiczenia w rytmizacji mowy są bardzo przydatne w terapii dzieci z niepłynnością mowy np. jąkających się.

Ćwiczenia usprawniające wargi

Balonik – nadymanie policzków, usta ściągnięte /dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które „pękają” przekute palcami/

Całuski – usta układamy w „ciup” i cmokamy posyłając do siebie buziaki

Drzwi do domu – buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domu. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają

Kto silniejszy? – napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę

Niejadek – usta wciągamy w głąb jamy ustnej

Podwieczorek pieska – chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.

Pojazdy – naśladowanie poprzez wibrację warkotu motoru, helikoptera, itp.

Rybka – powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby złączone

Straż pożarna – wyraźne wymawianie samogłosek w parach e o, i u, a u

Suszarka – utrzymywanie przy pomocy wargi słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń /odczuwanie ciepłego powietrza/

Świnka – wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki

Wąsy – wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymywania

Zmęczony konik – parskanie wargami

Ćwiczenia usprawniające język /pionizacja/

Dotykamy palcem, zimną łyżeczką, kroplami miętowymi podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je „zaczarowanym miejscem”, „parkingiem”, w którym język /krasnoludek, samochód/ powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię
Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków Halls /z wgłębieniem w środku/ itp.
Zlizywanie nutelli, mleka w proszku, dżemu, miodu itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach

Chomik – wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej, raz z lewej strony

Karuzela – dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę

Konik jedzie na przejażdżkę – naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania

Malarz – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa

Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem /językiem/ swoje podniebienie , zaczynając od zębów w stronę gardła

Słoń – ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony

Winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą – raz do góry, raz do dołu

Żyrafa – ma długa szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągać język do góry, najdalej jak potrafisz

Ćwiczenia buzi i języka, z wykorzystaniem naturalnych sytuacji:

Po posiłku pozwólmy dziecku wylizać talerzyk językiem jak kotek. To ćwiczenie mało eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka
Po śniadaniu posmarujmy dziecku wargi miodem, nutellą i poprośmy, aby je zlizało dokładnie jak kotek
Kiedy dziecko ziewa poprośmy je, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta
Jeśli dziecko liże lizaka zaproponujmy mu, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze
Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponujmy dziecku zabawę w liczenie zębów, tak aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno
Podczas rysowania poprośmy dziecko, aby narysowało językiem kółko /dookoła warg/ lub kreseczki /od jednego do drugiego kącika ust
Bawmy się w cmokanie, żucie a nawet wystawianie języka, to też są ćwiczenia aparatu artykulacyjnego.

Ćwiczenia głosowe dla dzieci

Zadaniem ćwiczeń fonacyjnych jest zmniejszenie napięcia mięśni krtani, ustawienie prawidłowej emisji głosu, nauczenie dziecka właściwego posługiwania się głosem, nauka mówienia na wydechu oraz stosowanie w trakcie mówienia przerw na nabranie powietrza w odpowiednich miejscach. Prowadzenie ćwiczeń fonacyjnych pozwala na zlikwidowanie u dzieci głosów zbyt piskliwych, krzykliwych, takich, które utrudniają odbiór mowy.

1.Ćwiczenia ustalające wysokość głosu:

wymawianie samogłosek z różną wysokością

Najpierw ustalamy u dziecka taką wysokość, przy której mówiło najswobodniej bez zauważalnego większego wysiłku.

wymawianie samogłosek a, o, u, e, y, i
oddzielne wymawianie głosek a, o, u, e, y, i

2.Ćwiczenia ustawiające głos:

długie wymawianie głosek a, o, u, e, i, y
oddzielne wymawianie głosek a, o, u, e, i, y
ciche mruczenie przez nos (przedłużenie wymowy spółgłoski „m”)

To ćwiczenie nazywa się mormorando i powoduje spadek napięcia w obrębie krtani oraz pomaga w uruchomieniu rezonatorów.

łączenie samogłosek ze spółgłoską m (mówione wolno i bez wysiłku):

mma

amm

mmam

mama

mme

emm

mmem

meme

mmy

ymm

mmym

mymy

mmi

imm

mmim

mimi

mmu

umm

mmum

mumu

łączenie samogłosek ze spółgłoską n:

nna

ann

nnan

nana

nne

enn

nnen

nene

nny

ynn

nnyn

nyny

nni

inn

nnin

nini

nnu

unn

nnun

nunu

3. Ćwiczenia modelujące siłę głosu:

jak najdłuższa wymowa samogłosek - na jednym wydechu i o jednym natężeniu głosek /można to robić rysując/

a _____________________

e______________________

o______________________

u______________________

i______________________

y______________________

wymowa samogłosek z przerwami /można to robić rysując/

a ? ? ? ? ? ? ?

o ? ? ? ? ? ? ?

u ? ? ? ? ? ? ?

e ? ? ? ? ? ? ?

i ? ? ? ? ? ? ?

y ? ? ? ? ? ? ?

wymowa na jednym wydechu i o jednym natężeniu głosu 2 samogłosek ao
wymowa na jednym wydechu i o jednym natężeniu głosu 3 samogłosek aou
wymowa na jednym wydechu i o jednym natężeniu głosu 4 samogłosek aoue
wymowa na jednym wydechu i o jednym natężeniu głosu 5 samogłosek aouey
wymowa samogłosek cicho i głośno
wymowa samogłosek coraz ciszej
wymowa samogłosek coraz głośniej

4.Ćwiczenia modelujące wysokość głosu:

wymowa na jednym wydechu i jednej wysokości kolejnych samogłosek:

wymowa samogłosek na jednym wydechu przy zmieniającej się wysokości głosu:

aoe

aoeu

aoeuy

aoeuyi

wymowa samogłosek na różnych wysokościach z przerwami /można to robić rysując/:

a Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ

u Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ

e Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ

i Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ

y Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ

wymowa kilku samogłosek na jednym wydechu i na tej samej wysokości:

aoe

aoeu

aoeuy

aoeuyi

Utrwalanie głoski „r”

1.Malując telefon naśladuj dźwięki trr… drr… . Który telefon jest najmniejszy, a który największy?

2. Ustaw 10 klocków jednakowej wielkości i powtarzaj tra… dotykając za każdym razem innego klocka. Jeśli zrobisz to bezbłędnie przejdź dalej powtarzając tre…, tro…, tru…, try… .

3. Wejdź na „a” powtórz „dra”, wejdź na „e” powtórz „dre” i dalej do końca podobnie. Potem rodzic stawia pionek a dziecko powtarza.

A	O	E	U	Y	Y	A	E	U	O
E	O	A	Y	U	E	O	A	U	Y
O	U	Y	E	A	Y	U	O	A	E

4. Do podanych sylab narysuj w kratce obrazek i powtórz wyraz: np. truskawki, droga, trawa, drabina, drut, tren, tron, tryby, dres, dryblas

TRA

TRE

TRO

TRU

TRY

DRA

DRE

DRO

DRU

DRY

np. bratek, brew, brudas, proca, prezent, pralka, prysznic, broda, brylant, próchno

BRA

BRE

BRO

BRU

BRY

PRA

PRE

PRÓ

PRU

PRY

np. wrotki, frotka, frezja, wróbel, framuga, frak, fryzjer, wrak…

WRA

WRE

WRÓ

WRO

WRY

FRA

FRE

FRO

FRU

FRY

np. krasnal, krowa, groszek, kruk, kredka, grabie, kryształ, gruszka, gryzmoły, agrest

KRA

KRE

KRY

KRO

KRU

GRA

AGREST

GRY

GRO

GRU

Zabawy logopedyczne – sekrety intonacji

Intonacja to sposób, w jaki wypowiadamy dane słowo. Może zdarzyć się tak, ze uprzejme słowo może kogoś zranić, natomiast obraźliwe rozbawić. Intonacja zdradza nasze uczucia. Pobawcie się z rodzicami.

1. Spróbuj wypowiedzieć zdanie „Ale z ciebie królewna:”

z zachwytem /oznacza to, że jesteś ładna, elegancka/
ze złością /jak zwykle czekasz aż inni wszystko za ciebie zrobią/
z ironią /masz maniery jakbyś urodziła się w królewskiej rodzinie/
ze zdziwieniem /zaskoczyłaś swoim zachowaniem/

2. Spróbuj wykrzyknąć zdanie „Ty potworze jeden!”

z udawaną złością /czekaj, niech tylko cię złapię/
ze śmiechem /ale sobie ze mnie zażartowałeś/
kokieteryjnie /lubię takie potwory, jak ty/

3. Spróbuj pobawić się w ten sam sposób innymi zdaniami.

4. Spróbuj wypowiedzieć głoskę „o” na kilka różnych sposobów:

Oo! /zdziwienie, radość/
Ooo! /gniew/
O! /krótko dosadnie/
Ooo! / podziwem i uznaniem/
O-o!

5. Spróbuj wypowiedzieć inne głoski na różne sposoby.

6. Wybierz sobie prosty wierszyk np. „Pan kotek był chory” i spróbuj powiedzieć go na różne sposoby: jak policjant, nauczyciel, babcia czytająca na dobranoc.

7. Powiedz dowolne zdanie, pytając się , wykrzykując, mówiąc naturalnie np.:

Mam nowy rower
Mama kupiła chleb
Michał jest w domu

8. W podobny sposób wypowiadaj pojedyncze wyrazy lub samogłoski.

Zabawy logopedyczne utrwalające wymowę głoski „s” w wyrazach

1. Tworzymy własne zestawy obrazków do ćwiczeń /rysujemy dowolną tabelkę, z google grafika kopiujemy obrazki i przenosimy do tabeli, bardziej wskazane wspólne rysowanie z dziećmi/ np.

syn, syrop, ser, serwetka, sanki

sarna, sandały, sowa, sok, sukienka

piasek, osa, kiełbasa, piosenka, fasola

tygrys, autobus, ananas, pies, obrus

schody, spinka, stół, spodnie, skarpetka

ognisko, miska, laska, list, plastelina

lis, masło, smok, kapusta, włosy

2. Wydrukuj 2x obrazki zawierające głoskę „s” – nazwij je.

3. Potnij jeden zestaw /3x5/ a w drugim każdy obrazek oddzielnie i zabaw się w grę „Lotto obrazkowe”.

4. Wykorzystaj pocięte obrazki do gry „Memory” /zwiększaj stopień trudności przez zwiększanie ich ilości/

5. Potnij wszystkie zestawy, zabierz 1 obrazek i graj w „Piotrusia”.

6. Pocięte obrazki wykorzystaj do tworzenia gry planszowej np. „Chińczyk”.

7. Spróbuj konstruować własne gry planszowe wykorzystując własne pomysły.

8. Układanie zagadek z wykorzystaniem podanych wyrazów.

9. Zabawa w kalambury /rodzic rysuje-dziecko zgaduje, dziecko rysuje-rodzic zgaduje/.

10. Opisywanie gestem i odgadywanie wylosowanych obrazków.

11. Z pociętych obrazków można układać puzzle.

12. Segregowanie obrazków według miejsca występowania głoski „s” /na początku, w środku, na końcu wyrazu/.

13. Zwiększamy stopień trudności tworząc grupy 2-wyrazowe np. malinowy sok, biały ser, mądra sowa.

14. Do podanych wyrazów z głoską „s” dobieramy jak najwięcej określeń: sok –malinowy, truskawkowy, słodki, pyszny, zimny, czerwony.

W każdej grze wyraźnie wypowiadaj nazwy obrazków z uwzględnieniem ćwiczonej głoski „s”.

TERAPIA GŁOSKI „L”

Przyczyna – najczęściej mała sprawność języka.

Ćwiczenia wstępne –usprawnianie języka

wysunąć szeroki, rozluźniony język
wysunąć czubek języka między zęby i przygryźć go, następnie wykonać masaż spodniej jego części w kierunku od dołu do góry
ułożyć język na górnej wardze i masować jego spodni ą część w kierunku od dołu do góry
podwinąć szeroko ułożony język do góry i oprzeć spodnią część czubka języka o wewnętrzną stronę górnych zębów
unieść szeroki, rozluźniony język za górne zęby
cofnąć język do dziąseł
opuścić szybko język na dół
„klapać” językiem z góry na dołu

Prawidłowy sposób realizacji głoski „l”:

Podnosimy czubek języka i dociskamy do dziąseł za górnymi zębami
Brzegi języka muszą przylegać do wewnętrznych powierzchni górnych zębów

Sposoby korekty:

wskazanie ułożenia języka i jego ruch z góry do dołu
przedłużanie wymowy głoski „a” i w tym czasie dotykanie czubkiem języka do górnego dziąsła i opuszczać go
podbijanie podbródka w czasie artykulacji głoski „a”, zewnętrzną stroną dłoni
mechaniczne lub motokinestetyczne przytrzymanie czubka języka

Kolejność utrwalania głoski „l”

w sylabach
w logotomach
na początku wyrazu
w środku wyrazu
na końcu wyrazu
w wyrazach, w których „l” występuje 2-krotnie
w grupach 2-wyrazowych
w zdaniach
różnicowanie w sylabach
różnicowanie w logotomach
różnicowanie w wyrazach /nagłos, śródgłos, wygłos/
różnicowanie w grupach 2-wyrazowych
różnicowanie w zdaniach
różnicowanie w mowie swobodnej
różnicowanie w mowie szybkiej

TERAPIA GŁOSKI „R”

Przyczyny wadliwej wymowy:

budowa anatomiczna języka /za gruby lub za duży/
niedostateczna sprawność ruchowa czubka języka
za krótkie wędzidełko językowe
obniżony poziom słuchu
opóźniony rozwój ruchowy
opóźniony rozwój umysłowy
oddziaływanie nieprawidłowego wzoru wymowy osób z otoczenia dziecka
słaba zdolność do koncentracji na dźwiękach mowy

Opis artykulacji:

„R” powstaje wskutek szybkich i delikatnych uderzeń czubka języka o wałek dziąsłowy, znajdujący się za górnymi zębami.

Ćwiczenia wstępne:

rozciąganie języka leżącego swobodnie w jamie ustnej tak, aby jego boki dotykały zębów trzonowych, a następnie wysuwanie szerokiego języka
ujmowanie szerokiego języka między zęby trzonowe i delikatne żucie
układanie szerokiego języka i wykonywanie wdechów i wydechów przy lekko rozchylonych wargach
ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i unoszenie jego czubka do wałka dziąsłowego
liczenie górnych, a następnie dolnych zębów
masaż języka przez wysuwanie go i wsuwanie przez lekko zbliżone zęby;
kląskanie językiem
unoszenie szerokiego języka za górne zęby

Podstawowe metody terapii głoski „R”:

1. Powtarzanie głoski „l” a później dwukrotnie dd w miejscu, gdzie powinna występować głoska „r” /przy opuszczaniu lub zniekształceniach/.

2.Wymawianie tede /d-delikatnie/, dalej du, , potem tedu, na końcu tłdu-tłda-tłdo-płdu-kłdu.

3.Powtarzanie: brrr, prrr.

4.Powtarzanie: nelepetede, nolopotodo, nalapatada.

5.Doprowadzenie palcem wskazującym do drgania czubka języka i palca wskazującego.

6.Powtarzanie t d t – t - energicznie, z ekspresją i często.

Powtarzanie d t d - d – bardzo delikatnie.

7.Powtarzamy ttttt, ddddd, tdtdtdtd, tdntdntdntdn, tetetetete, tatatatata, /wolno, szybko, energicznie/

8.Powtarzanie słów typu:

tedawa - jako trawa /„e“ bardzo krótko, „d“ na wałku dziąsłowym/.

tedon – jako tron /„e” bardzo krótko, „d” na wałku dziąsłowym/

9.Powtarzanie deda – „e” – krótko i bez nacisku

„a” – długo i z naciskiem

10.Bardzo szybkie powtarzanie bda-bdo-bde-bdu, pta-pto-pte-ptu, bda-pta, bdo-pto itp. .

11.Przedłużamy wymowę głoski „ż” i palcem wskazującym energicznie poruszamy wędzidełkiem podjęzykowym.

12.Zdmuchiwanie skrawka papieru z jednoczesnym wypowiadaniem: pro, pru, pra, pre, pry.

Uwaga:

Głoskę „r” korygować z logopedą a podane ćwiczenia wywołujące potraktować jako przygotowanie do jej wymowy.

11 PRZYKAZAŃ LOGOPEDYCZNYCH

Prawidłowe kształtowanie się mowy dziecka zależy od warunków organizowanych przez środowisko, w którym dziecko się wychowuje. Wychowawcze błędy otoczenia odbijają się mniej lub bardziej szkodliwie na dziecku.

Przestrzeganie poniższych zasad stwarza odpowiednie warunki prawidłowego kształtowania się mowy. Natomiast zlekceważenie ich może spowodować niepotrzebne utrudnienia i zahamowania, lub co gorsze, może wywołać wady a nawet ciężkie jej zaburzenia. Zatem:

1. Wypowiedzi otoczenia powinny być dźwiękowo poprawne. Do dziecka trzeba mówić wolno, wymowa powinna być dokładna i poprawna. Należy unikać sztucznego spieszczania i używania tzw. języka dziecinnego.

2. Na aktywność uczuciową i słowną otoczenia powinno dziecko reagować. Z początku jest to uśmiech, ruch rączki, przegięcie ciała. Wnet jednak następują reakcje głosowe. Jeśli rodzice stwierdzą ich brak, powodem może być osłabiony słuch. Należy wtedy zasięgnąć porady lekarza.

3. Nie wolno krępować dziecka w reagowaniu na aktywność otoczenia.

4. Jeśli dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mownych (np.: rozszczep warg, dziąseł, podniebienia, zniekształcenia w układzie szczęk, uzębienia) powinno się z nim iść bezzwłocznie do lekarza specjalisty: chirurga - plastyka lub ortodonty.

5. Jeśli dziecko jest leworęczne, nie wolno zmuszać go do posługiwania się w okresie kształtowania się mowy ręką prawą. Do trzeciego, a nawet do siódmego roku życia pozwalamy dziecku używać, jeśli ma na to ochotę, lewej ręki bez żadnych przeszkód. Od wieku szkolnego trzeba już ćwiczyć sprawność obu rąk. Oburęczność jest w życiu bardzo przydatna.

6. Kiedy dziecko wejdzie w okres samodzielnego mówienia, nie należy go gasić obojętnością, czy cierpką uwagą, bo wówczas dziecko zamyka się w sobie, staje się nieufne i powoli coraz mniej mówi. Naturalna potrzeba wypowiadania się, bezustanne i wytrwałe dostosowywanie swej mowy do mowy otoczenia doprowadza z czasem do pełnego i właściwego, poprawnego opanowania mowy.

7. Osoby opiekujące się młodszymi dziećmi, zwracając się do nich, przeważnie naśladują ich mowę. W odniesieniu do dziecka należy bezwzględnie unikać „języka dziecięcego", bowiem utrudnia ona przyswajanie normalnej mowy.

8. Na wypowiedzi otoczenia dziecko winno zawsze żywo reagować. Początkowo będzie to działanie (np.: wykonywanie poleceń), potem będzie to reagowanie sygnałami (najpierw niejęzykowymi, następnie niejęzykowo - językowymi i wreszcie językowymi).

9. Nie wolno dziecka bezpośrednio poprawiać, ani też żądać od niego, by powtarzało kilkakrotnie to samo słowo lub zdanie. Wszelkie tego typu zabiegi, podobnie jak karanie i nagradzanie, zawstydzanie, wyśmiewanie są w najwyższym stopniu szkodliwe.

10. Dziecku pod koniec trzeciego okresu rozwoju mowy nie wystarcza już monolog, obecnie zwraca się do rodzeństwa, rodziców. Wiele w tych wypowiedziach jest jeszcze odstępstw od normy obowiązującej w danej wspólnocie komunikatywnej, czy to w zakresie fleksji, koniugacji, słowotwórstwa, składni. Równocześnie na przełomie trzeciego - czwartego okresu mowy, zaczyna funkcjonować świadomość językowa, odstępstwa od otoczenia, coraz częściej słusznie lub nie je poprawia. Dziecko przepada za bajkami, opowiadaniami. Zadaje dużo pytań, między innymi też o znaczenie wyrazów. Odpowiedź nie powinna być taka, by zamknęła dziecku usta, lecz ma ona raczej pobudzać w nim chęć pogłębiania swej wiedzy przez dobrą rozmowę. Nie ma potrzeby tłumaczyć dziecku, jeśli nie zapyta, wieloznaczności wyrazów. Z czasem zauważy ją samo.

11. Jeśli mimo wszystko nie udało się zapobiec powstaniu zaburzenia mowy, nie wolno opuszczać rąk. Należy udać się do logopedy.

Tworzenie systemu językowego

Aby stworzyć system językowy o minimalnym zasobie leksykalnym należy uwzględnić te wyrazy, które występują najczęściej, mają największe znaczenie w komunikacji i używane są w wielu sytuacjach.

Onomatopeje /wyrazy dźwiękonaśladowcze/
Słowa z najbliższego otoczenia /odpowiedź na pytania: Jak się nazywasz?

Ile masz lat?

Gdzie mieszkasz?/

Nazwy dotyczące osób najbliższych dziecku /mama, tata , imiona rodzeństwa, baba /potem babcia/, dziadzia /potem dziadek/, ciocia, wujek, imiona kolegów i koleżanek

z grupy przedszkolnej /

Najczęściej używane formy grzecznościowe
Nazwy części ciała w oparciu o zabawki
Nazwy zwierząt w połączeniu z odgłosami przez nie wydawanymi
Liczebniki główne
Nazwy kolorów
Nazwy czynności /stopniowo przy wprowadzaniu rzeczowników/
Przedmioty , które można znaleźć w mieszkaniu /stopniowo każde pomieszczenie oddzielnie /
Nazwy odzieży /uwzględniając aktualną porę roku/
Nazwy owoców i warzyw

Najważniejszym celem powinno być wyuczenie i wprowadzenie do codziennego życia przynajmniej kilku wyrazów z każdej grupy tematycznej /łącznie z przyimkami/.

W powyższych ćwiczeniach wykorzystujemy ilustracje w książeczkach dla dzieci, przedmioty codziennego użytku, gry dydaktyczne np. loteryjki obrazkowe, domina, puzzle, ale przede wszystkim rozmowę z dzieckiem.

Opowiadanie „Wielkanoc”

Podczas słuchania opowiadania dziecko wykonuje ćwiczenia usprawniające narządy mowy i oddechowe.

Zbliża się Wielkanoc. W domu trwają przygotowania do świąt. Mama postanawia upiec ciasto. Najpierw do miski /robimy z języka miskę-przód i boki języka unosimy ku górze, tak by na środku powstało wgłębienie/ wsypuje mąkę i cukier /wysuwamy język z buzi, przesuwamy nim po górnej wardze, górnych zębach i podniebieniu/, dodaje masło /przesuwamy językiem po podniebieniu/. Następnie rozbija jajka /otwieramy buzię, kilkakrotnie uderzamy czubkiem języka w jedno miejsce na podniebieniu/. Wszystkie składniki miesza /obracamy językiem w buzi w prawo i w lewo/ i mocno uciera /przesuwamy językiem po górnych zębach, następnie po dolnych/. Ciasto już się upiekło /wdychamy powietrze nosem, zatrzymujemy je przez chwilę w buzi, następnie wypuszczamy powietrze ustami/. Mama ozdabia ciasto czekoladową polewą /przesuwamy czubkiem języka po podniebieniu w przód, w tył i w bok/,obsypuje rodzynkami /dotykamy językiem każdego górnego zęba/, orzechami /dotykamy językiem każdego dolnego zęba/.

Ola i Jasiu malują jajka – powoli wkładają je do kubeczków z barwnikami / przesuwamy język po górnej wardze, górnych zębach i podniebieniu/. Wyciągają pomalowane /wysuwamy język z buzi, przesuwamy nim po podniebieniu, górnych zębach i górnej wardze w kierunku nosa/ i dmuchają, żeby szybciej wyschły /wdychamy powietrze nosem i wydychamy buzią/. Potem rysują na pisankach wzorki – kropki /dotykamy językiem różnych miejsc na podniebieniu/, kółka /oblizujemy wargi ruchem okrężnym/.

Do świąt już wszystko przygotowane. Rodzina cieszy się /uśmiechamy się szeroko, nie pokazując zębów/, bo może już świętować.

Zagadki wielkanocne

Jeden taki dzień

w całym roku mamy,

że gdy nas obleją,

to się nie gniewamy.

Leży w koszyku

pięknie wystrojone,

malowane , pisane,

drapane lub kraszone.

Mały, żółty ptaszek

z jajka się wykluwa,

zamiast piór ma puszek,

więc jeszcze nie fruwa.

Zabawy logopedyczne utrwalające wymowę głoski „sz” w wyrazach

1. Tworzymy własne zestawy obrazków do ćwiczeń /rysujemy dowolną tabelkę, z google grafika kopiujemy obrazki i przenosimy do tabeli, bardziej wskazane wspólne rysowanie z dziećmi/ np.

szufelka, szuflady, szop, szopa, szynka, szyja

szyszka, szyny, szampon, szalupa, szafa, szalik

szachy, szatnia, szelki, szlafrok, szlaban, sznurek

szminka, szkoła, szparagi, szpak, szpilki, szpital

szczaw, szczotka, szczupak, szkatułka, szklanka, koszula,

wieszak, gruszka, maszyna, jaszczurka, myszołów, muszelka

mysz, grosz, kosz, kalosz, deszcz, kapelusz

2. Wydrukuj 2x obrazki zawierające głoskę „sz” – nazwij je.

3. Potnij jeden zestaw /3x5/ a w drugim każdy obrazek oddzielnie i zabaw się w grę „Lotto obrazkowe”.

4. Wykorzystaj pocięte obrazki do gry „Memory” /zwiększaj stopień trudności przez zwiększanie ich

ilości/

5. Potnij wszystkie zestawy, zabierz 1 obrazek i graj w „Piotrusia”.

6. Pocięte obrazki wykorzystaj do tworzenia gry planszowej np. „Chińczyk”.

7. Spróbuj konstruować własne gry planszowe wykorzystując własne pomysły i nowe zasady gry/np.

powtarzamy tyle razy ile jest oczek na kostce; zatrzymując się na konkretnych obrazkach, wykonujemy

określone zadanie/.

8. Wykorzystujemy obrazki z jednego zestawu, tniemy je i budujemy z nich wieże /przykładowe pocięcie – górna część 7 obrazka połączona z dolna częścią 6, górna część 6 z dolną 5, itd./.

1 /tniemy poziomo/

- - - - - - - - - - - - - - -

7 /tniemy poziomo/ - - - - - - - - - - - - - - -

W każdej grze wyraźnie wypowiadaj nazwy obrazków z uwzględnieniem ćwiczonej głoski „sz”.

Zabawy logopedyczne z głoską „s” w izolacji, sylabach i logotomach

Wywoływanie głoski „s”:

demonstrujemy układ warg, języka i zębów i wybrzmiewamy głoskę
naśladujemy dźwięki naturalne
przedłużamy brzmienie głoski „c”
wymawiamy przedłużoną głoskę „f” i odciągamy dolną wargę od górnych siekaczy, następnie stopniowo zbliżamy zęby, mocniej dmuchamy do przodu i spłaszczamy wargi
przedłużamy artykulację głoski „t” z czubkiem języka ułożonym za dolnymi zębami, cofniętymi kącikami warg i zbliżonymi zębami
wysuwamy język, dmuchamy na wskazujący palec ustawiony przed ustami, stopniowo cofamy język za zęby i zbliżamy dolne siekacze do górnych

Przypominamy dziecku, aby podczas wymawiania głoski „s” przytrzymywało język za dolnymi zębami, złączyło zęby i rozciągnęło wargi do uśmiechu.

1. Wypowiadamy różne głoski a dziecko reaguje powtórzeniem, gdy usłyszy „s”.

2. „Czytanie listu” – podczas artykulacji głoski „s” wodzimy palcem po narysowanych wcześniej kreskach ------------------------------------- -------- ---------------------- --- ------------------------------------------------------------------ ---------------------------------------- ---- --------- .

3. Podczas artykulacji głoski „s” wodzenie palcem po rozłożonym metrze krawieckim.

4. Rodzic wystukuje prosty rytm a dziecko wymawia sylabę w rytm /sa, se, sy, so, su, as, es, ys, is, os, us/

np. sa sa, sasa sa, sa sasa, sesese sese, ys ysysys.

5. Połącz w pary i powtarzaj sylaby lub logotomy zawierające głoskę „s”

SA SE SY SO SU OS ES AS US IS YS

YS SA ES SE IS SY SU AS IS SO OS US

ASA ASE ASY ASO ASU OSA OSE OSY OSO OSU

ESA ESE ESO ESU ESY USA USE USY USO USU

ISA ISE ISY ISO ISU YSA YSE YSY YSO YSU

YSU YSO YSY YSE YSA ISA ISE ISY ISO ISU

OSA OSE OSY OSO OSU ESA ESE ESY ESO ESU

USA USE USY USO USU ASA SAE ASY ASO ASU

Zabawy z głoską „sz” w izolacji i sylabach

Wywoływanie głoski „sz”:

demonstrujemy układ warg, języka i zębów oraz wybrzmiewamy głoskę
uwrażliwiamy dziecku miejsce za wałkiem dziąsłowym, ustawiamy tam język oraz lekko naciskamy policzki wysuwamy wargi do przodu
przedłużamy artykulację głoski „s” i stopniowo unosimy język do dziąseł
przedłużamy wymowę głoski „cz”

Przypominamy dziecku, aby podczas wymawiania głoski „sz” podniosło język za górne dziąsła, złączyło zęby i zaokrągliło wargi w tak zwany „ryjek”.

1. Wypowiadamy różne głoski, dziecko reaguje tupnięciem lub klaśnięciem na głoskę „sz”.

2. Szukamy „sz” spośród różnych liter zapisanych na kartkach.

3. Naśladujemy wiosenny wiatr – sz… sz… sz…

4. Na melodię „Wlazł kotek na płotek” wymawiamy głoskę „sza”; śpiewamy znane piosenki wymawiając

inne sylaby: szo, sze, szu, szy.

5. Dziecko opowiada rodzicom o swoich przygodach albo bajkę, posługując się zamiast słów wybraną

sylabą np. szo lub sza.

6. Wykreślamy inne niż ta, po lewej stronie. Głośno powtarzamy wykreślane sylaby.

szu – sze, szo, usz, szu, szy, osz, szy, szu, szo, usz, szu, szu, ysz, szy, szu

szo – szo, osz, szo, szy, osz, szo, sze, usz, szu, szo, sze, ysz, szy, szo, sza

sze – sze, szo, esz, sze, szy, osz, sze, szo, usz, szu, sze, sze, ysz, szy, sze

sza – sze, szzo, asz, sza, szy, osz, sza, szo, usz, szu, sza, sze, ysz, szy, sza

szy – sze, szo, ysz, szy, sza, osz, szy, szo, usz, szu, szy, sze, ysz, szy, sza

7. Oszukaj zaszyfrowaną sylabę.

	A	B	C	D	E	F	G	H
1	SZU	SZO	SZA	SZE	SZY	SZU	SZY	SZO
2	SZA	SZE	SZU	SZO	SZY	SZU	SZE	SZO
3	SZO	SZU	SZO	SZA	SZE	SZO	SZA	SZA
4	SZE	SZY	SZE	SZY	SZA	SZU	SZO	SZA
5	SZY	SZO	SZA	SZE	SZU	SZO	SZY	SZU
6	SZO	SZA	SZY	SZU	SZE	SZY	SZO	SZU

1A, 4B, 6G, 5H …

TERAPIA GŁOSEK S, Z, C, DZ

Przyczyny nieprawidłowej wymowy głosek syczących:

wady słuchu
zaburzenia słuchu fonemowego
organiczne uszkodzenia w jamie gardłowo-nosowej
uszkodzenia anatomiczne i funkcjonalne języka i warg
uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego;
anomalie szczęk i zgryzu
wrodzona nieprawidłowość języka
dziedziczność, naśladownictwo
zaburzenia kinetyczno-kinestetyczne /w obrębie dróg odśrodkowo-dośrodkowych/
zaburzenia emocjonalne
zaburzenia pamięci i koncentracji

Nieprawidłowości realizacji:

opuszczanie głoski
zastępowanie przez inne
zniekształcenia głosek poprzez zmianę jednego lub kilku elementów artykulacji tych głosek: - wymowa międzyzębowa

- wymowa zębowo-wargowa

- wymowa boczna

- wymowa przyzębowa

- wymowa nosowa

- wymowa policzkowa

- wymowa przy przesunięciu przedniej części języka w kierunku

tylnej części podniebienia twardego

Sposób prawidłowej artykulacji głoski „s”:

1. Zbliżenie do siebie siekaczy /szczęki górnej i żuchwy/.

2. Przepływ skoncentrowanego strumienia powietrza przez jamę ustną w środkowej płaszczyźnie języka.

3. Czubek języka zazwyczaj przy wewnętrznej stronie dolnych siekaczy.

4. Szczelina tworzy się między przednią częścią grzbietu języka, a wewnętrzną powierzchnią górnych

siekaczy i tą częścią dziąseł, która jest w najbliższym jej sąsiedztwie.

5. Boki języka przywierają do górnych, bocznych dziąseł i zębów.

TERAPIA GŁOSEK SZ, Ż/RZ/, CZ, DŻ

Przyczyny nieprawidłowej wymowy głosek szumiących:

wady słuchu
zaburzenia słuchu fonemowego
organiczne uszkodzenia w jamie gardłowo-nosowej
uszkodzenia anatomiczne i funkcjonalne języka i warg
uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego
anomalie szczęk i zgryzu;
wrodzona nieprawidłowość języka
dziedziczność, naśladownictwo
zaburzenia kinetyczno-kinestetyczne /w obrębie dróg odśrodkowo-dośrodkowych/
zaburzenia emocjonalne
zaburzenia pamięci i koncentracji

Nieprawidłowości realizacji:

opuszczanie głoski
zastępowanie przez inne
zniekształcenia głosek poprzez zmianę jednego lub kilku elementów artykulacji tych głosek: - wymowa międzyzębowa

- wymowa zębowo-wargowa

- wymowa boczna

- wymowa przyzębowa

- wymowa nosowa

- wymowa policzkowa

- wymowa przy przesunięciu przedniej części języka w kierunku

tylnej części podniebienia twardego

Sposób prawidłowej artykulacji:

1. Zbliżenie do siebie siekaczy /szczęki górnej i żuchwy/.

2. Przepływ skoncentrowanego strumienia powietrza przez jamę ustną w środkowej płaszczyźnie języka.

3. Pozycja lub ruch przedniej części języka przy podniebieniu w okolicach wałka dziąsłowego górnych

zębów.

4. Wzniesienie i stały kontakt boczny brzegów języka i bocznych części łuku wałka dziąsłowego górnych

zębów.

5. Zaokrąglenie i wysunięcie do przodu warg /tzw. „ryjek”/.

Zalecenia dla rodziców dzieci jąkających się:

1.Należy dążyć do tego, aby dziecko nie zdawało sobie sprawy ze swoich trudności w mowie /nie

rozmawiać o tym z dzieckiem, ani przy dziecku/.

2.Próbować dostarczać dziecku poprawnych wzorców wymowy /w formie komentarza do tego co mówi/.

3.Wspólnie oglądać bajki, obrazki, wspólnie recytować wiersze, opowiadać – dajemy w ten sposób

nawyki powolnego mówienia.

4.Jeśli dziecko dużo się jąka zorganizować mu czynności manualne, śpiewanie piosenek.

5.Gdy ma „dobry okres” /nie jąka się/ prowokować je, aby mówiło jak najwięcej.

6.Jeżeli dziecko chodzi niechętnie do przedszkola, należy na pewien czas pozostawić je w domu.

7.Dziecko nie powinno brać udziału w przyjęciach, zabawach i grach ze starszymi dziećmi /bez

kontroli dorosłych/.

8.Dziecko powinno z umiarem korzystać z gier i zabaw wymagających konkurencji.

9.Dziecko powinno być chwalone wobec kolegów, rodzeństwa, za czynności, które robi bardzo dobrze.

10.Do minimum zmniejszać poprawianie i karanie dziecka /bez przesadnej pobłażliwości/.

11.Dziecko nie powinno być świadkiem sprzeczek między rodzicami.

12.Nie należy dyskutować z innymi członkami rodziny, przy dziecku, o jego wychowaniu.

13.Nie stosować kar cielesnych.

14.Ustalić dziecku dokładne godziny zabaw, posiłków, odpoczynku itd.

15.Dziecko powinno spać około 10 godzin.

16.Dziecko nie powinno mieć zbyt dużo obowiązków.

Dalsza część linków

http://www.cwiczenia logopedyczne do druku.pl

http://poradnik-logopedyczny.pl

http://logozabawy.pl

http://logopasja.pl

http://logotorpeda.pl

http://SuperKid.pl

http://ktotomowi.pl

Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze usprawniające oddech

Zabawy u dzieci 3-letnich

naśladowanie:

krówki – mu…
kózki – meee…
baranka – beee…
bociana – kle…kle…kle…
wilka – ułu…
osiołka – ija…
poganiania konika – wio…
przeganiania kurki z grzędy – a sio…
wietrzyka – f…
trzmiela - w…
uciszanie lalki - ćś...

Zabawy u dzieci 4-letnich

naśladowanie:

syczenia gąski lub węża – sss…
zamykania drzwi autobusu – ps…
bzyczenia owadów – bz…

Zabawy u dzieci 5,6 – letnich

naśladowanie

szumu drzew, wiatru – sz…
lecącego samolotu – ż…
krakania wrony – kra…kra…
gruchania gołąbka – gruchu…gruchu…
zatrzymywania konika – pr…
okazywania zimna – br…
lecącego ptaka- frr…
warczącego psa –wr…

Przydatne portale edukacyjne do zabaw logopedycznych

http://www.mmimowa.pl

http://www.domologo.pl

http://www.logopedarybka.pl

http://www.printoteka.pl

http://www.komlogo.pl

http://www.logopestka.pl

http://www.harmonia.pl

http://www.eduksiegarnia.pl

Dyskryminacja dźwięków /ćwiczenia słuchowe –c.d./

W pracy dążymy do tego, aby dziecko dostrzegało podobieństwa i różnice pomiędzy 2 lub większą ilością prezentowanych wcześniej bodźców słuchowych.

Poniżej przedstawiam wykaz ćwiczeń stosowanych na tym etapie terapii:

1. Uderzanie o siebie (klockami, łyżeczkami, garnuszkiem)

2. Uderzanie łyżeczką w pustą szklankę, w szklankę z wodą

3. Uderzanie pałeczką w szklankę (5 szklanek różnie napełnionych wodą)

4. Jaki to przedmiot? Toczenie (piłki, kasztana, kamyka) po podłodze

5. Rozpoznawanie różnych rzeczy w zamkniętym pudełku przez potrząsanie pudełkiem (groch, kamyki, ryż, kasza, gwoździe)

6. Co słyszę? Rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków (szmerów)

7. Uderzanie pałeczką w fajans, szkło, kamień, drewno

8. Papier (darcie, gniecenie, poruszanie w powietrzu, pocieranie o stół)

9. Lanie wody do miski (z wysoka, z niska)

10. Drapanie (po szkle, papierze, stole, materiale)

11. Stukanie (do drzwi, do okna, w stół, w szafę)

12. Gdzie to upadło? (stół, dywan, podłoga, krzesło)

13. Co upadło na podłogę? (3-4 przedmioty)

14. Odgadywanie głosów z sąsiedniego pomieszczenia

15. Przewracanie klocków (długi po dźwięku długim, krótki po krótkim)

16. Rozpoznawanie przedmiotów po charakterystycznym dla nich dźwięku (odkurzacz, mikser, sokowirówka, krajalnica do chleba)

17. Chodzenie w dowolnym kierunku. Przy muzyce bardzo głośnej wysoko podnosząc kolana do góry. Przy muzyce bardzo cichej idąc krokiem skradającym się

18. Rodzic wystukuje prosty rytm (na bębenku), a dziecko go powtarza

19. Dziecko uderza z muzyką dłońmi o uda - po wysłuchaniu bębenka /garnka/, a klaszcze unosząc ręce nad głowę gdy usłyszy trójkąt /pokrywkę/

20. Ile razy? – odbijanie piłeczki od stołu, podłogi, krzesła

Zwiększamy stopień trudności przez:

Stopniowe rezygnowanie z pomocy wzrokowej
Zmniejszanie różnicy między podawanymi sygnałami
Wzrost liczby nadawanych szmerów lub głosów
Wprowadzenie wypowiedzi słownych

Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze usprawniające narządy mowy

Onomatopeje odgrywają ogromną rolę przy usprawnianiu narządów mownych. Powtarzane wielokrotnie ćwiczą je, wzmacniając mięśnie i precyzując ich ruchy.

Odnośnie warg

wargi otwierają się i zaciskają, np.

pa-pa – pożegnanie
bach – upadek, uderzenie
kap-kap – kapanie wody
klap-klap-klap – biegnie konik
kłap-kłap-kłap – wilk kłapie zębami

kąciki ust cofają się, rozsuwając w uśmiechu:

me… - koza
be… - baran
he-he – śmiech babci
hi-hi – śmiech dziecka

kąciki ust zbliżają się do siebie tworząc tzw. ryjek:

mu… - krowa
miau… - kot
hau-hau – pies
ułu… - wilk
puk-puk – pukanie
buch – uderzanie młotem
tupu-tupu – rytmiczne chodzenie

następują dwa ruchy warg: uśmiech i ryjek np.

e-o – samochód policyjny
e-u – samochód straży pożarnej
i-u – karetka pogotowia

Usprawnianie języka

czubka

plum-plum – ryba w wodzie
klap-klap – biegnie koń
gul-gul – indyk
kle-kle – bocian
chlapu – chlapu – mycie, pranie

grzbietu

a sio – przeganianie kury
cip-cip – wołanie kury
ćś… - uciszanie lalki

tyłu

kuku-kuku – kukułka
kukuryku – kogut
kum-kum – żaba
gul-gul – indyk
hu-hu – hukanie sowy
ko –ko – kura
gol! – wbicie piłki do bramki
hop-hop – wołanie w lesie
ho-ho – śmiech taty

Wyrazy te powodują cofanie języka i tym samym zapobiegają wymowie międzyzębowej.

Izometryczne ćwiczenia warg, języka i żuchwy

Kojarzenie ruchów żuchwy, języka, i warg z ruchami rąk daje bardzo dobre efekty. Uczy koordynacji ruchowej, precyzji wykonywania ruchu. Mocniejsze jest napięcie mięśni.

Te ćwiczenia można robić przed lustrem, powtarzając wiele razy.

1. Połóż dłoń na szczęce z prawej, a potem z lewej strony. Przesuwaj szczękę w lewo i w prawo.

2. Ściągnij łokcie do tyłu. Zaciśnij pięści. Staraj się „ściągnąć” żuchwę do tyłu.

3. Opuść ręce z dłońmi odgiętymi do góry. Pchaj dłonie i żuchwę do dołu.

4. Wyciągnij ręce do przodu ze złożonymi dłońmi. Ściągnij wargi i wysuń je do przodu.

5. Zaciskaj jednocześnie pięści i wargi.

6. Wyciągnij ręce do boki. Rozciągnij wargi jak najszerzej. Możesz rozpychać rękami framugę drzwi.

7. Połóż jedna dłoń na drugiej. Zaciskaj jednocześnie dłonie i wargi.

8. Wysuwaj zaciśniętą pięść w bok, w prawo. Wypychaj powietrzem prawy policzek. Powtórz to samo w lewo.

9. Trzymaj mocno kartkę papieru między wargami. Staraj się ją wyciągnąć.

10. Podnieś ręce do góry i podnoś język do podniebienia. Język ma się „siłować” z podniebieniem.

11. Wysuń łokieć w prawo. Wypychaj językiem prawy policzek. Powtórz to samo w lewo.

12. Opuść ręce. Trzymaj język za dolnymi zębami. Rozluźnij wszystkie mięśnie.

Ćwiczenia słuchowe

/nauka wykrywania obecności lub braku dźwięku w otoczeniu/

Starannie dobierając pomoce, zabawki, czy instrumenty do tego etapu powinno nam chodzić przede wszystkim o to, aby dzieci potrafiły wychwytywać i koncentrować się na wszystkich dźwiękach, które są w stanie usłyszeć.

Oto zestaw ćwiczeń:

Poszukiwanie ukrytego telefonu
Poszukiwanie ukrytego budzika
Radio gra czy nie gra?
Skąd pochodzi dźwięk? Praca z głośnikami stereofonicznymi.
Po usłyszanym sygnale, onomatopei, głosce, sylabie słowie, zdaniu:

układanie klocków (wieża)
układanie piramidki
wrzucanie krążków do skarbonki
kamyków do słoika
nawlekanie koralików
zapalanie lampki
wrzucanie cukierków do koszyka
wkładanie łyżek do pudełka
klaskanie w dłonie

Po określeniu ilości dźwięków:

przypinanie spinaczy do sznurka lub suszarki
dobieranie klocka z cyfrą
układanie płotu z klocków

Przesuwanie palcem po metrze krawieckim (w trakcie trwania dźwięku)
Jazda autkiem po planszy, wykładzinie z narysowanymi drogami (w trakcie trwania dźwięku)
Prowadzenie lalki (w trakcie trwania dźwięku) i przewracania jej (zamilknięcie sygnału)
Odbijanie piłki gumowej (ile razy?)

Określanie ręką skąd dochodzi dźwięk (dziecko stoi na środku pokoju mając zasłonięte oczy)

Jeśli dziecko większość ćwiczeń wykonuje poprawnie, można mu zwiększać stopień trudności poprzez:

zmianę czasu trwania dźwięku
zwiększanie odstępu między sygnałami
liczbę sygnałów
natężenie sygnałów

Ćwiczenia żuchwy

Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom

Grzebień – wysuwanie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie zębami po dolnej wardze i brodzie

Krowa – naśladowanie przeżuwania

Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

Zmęczony piesek – język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami

Chory kotek – kaszlenie z językiem wysuniętym z ust

Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem

Biedronka, parasol, sukienka itp. – przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki…

Śpioch – chrapanie na wdechu i wydechu

Kukułka i kurka – wymawianie sylab

Ku-ko, ku-ko

Uku-oko, uku-oko

Kuku-koko, kuku-koko